Reisverslag #13: Vijftig tinten groen in BORNEO!!!

Lieve allemaal,

Zoals beloofd, hierbij de aanvulling van onze trip door Maleisië, maar dan nu in het bijzonder mooie Borneo! Een belevenis op zich, daarom hebben we er een apart verslag aan geweid, want zoveel gezien en gedaan, dat is niet in een paar regels te beschrijven. *Sorry....* Dus daar gaan we weer.....

Zoals we in het vorige verslag al hadden geschreven zijn we op zondag gezellig met z'n viertjes vanuit het shop walhalla Kuala Lumpur naar Kuching gevlogen, waar we onze Borneo trip gingen starten. Borneo is een prachtig land waar je je waant in een grote openlucht dierentuin met dieren die vrij rondlopen in een geweldig mooie, indrukwekkende natuur. Het is het land van de 'man of the jungle' de oerang oetang, de grappige neusaap, een schat aan vogels, de meest prachtige jungles en national parks, vriendelijke bevolking en heerlijk eten. Maar helaas ook het land van de ontbossing t.b.v. de palmplantages, de bedreiging van het milieu door de komst van de grote internationals zoals Shell en daardoor de bedreiging van vele verschillende diersoorten.

Borneo is het 3de grootste eiland ter wereld en tevens ook één van de drie meest zuurstof producerende landen. Waarom? De titel van dit verslag verraadt het al enigzins, maar de rest wordt dadelijk duidelijk.
Nadat we gesettled waren in ons nieuwe onderkomen in Kuching was het tijd om de stad te gaan verkennen. Viel dat effe tegen..... In Kuching wonen enorm veel Chinezen die met z'n allen chinees nieuwjaar aan het vieren waren en duidelijk niet in Kuching zelf:), het was daarom een soort spookstadje geworden. Echt alles was dicht en bijna geen levende ziel op straat. Gelukkig hadden we genoeg op het programma staan in de omgeving van Kuching, dus ons vervelen gingen we niet. De eerste trip die op het programma stond was Bako National Park.

Het bako national park is het oudste national park van de provincie Sarawak. Het park is 2727 km2 groot en is gedurende miljoenen jaren gevormd door erosie van zandsteen. Hierdoor is er een kustlijn met steile rotsen, maar ook witte zandstranden ontstaan. Door de zee-erosie zijn er hele mooi, door de golven gevormde, inkepingen en kraters ontstaan in het gesteente waarin je allerlei vormen kan inbeelden. Daarnaast heeft het, zoals je van Borneo wellicht verwacht, een uitgebreide flora en fauna, jungles, watervallen, afgelegen strandjes en natuurlijk ook routes om mooie trekkingen te doen. Dus dat belooft wat...

's Ochtends werden we, voor ons gevoel midden in de nacht (6.30u ;-)), door een busje opgepikt die, na nog 4 andere mensen opgepikt te hebben, ons naar de mini haven aan de rand van Bako national park bracht. Eenmaal daar mochten we in allerlei kleinere bootjes stappen die ons over de enigszins ruwe zee naar de ingang van het park bracht. De reden waarom we zo vroeg uit de veren moesten werd toen duidelijk, het tij was op dat moment op z'n laagst waardoor je een heel mooi drooggelegd strand zag. Dus, hop schoenen uit, de boot uit en tot de enkels in het water. Met avontuurlijke tripjes kom je natuurlijk nooit met droge voeten thuis. :-) Eenmaal op het strand aangekomen konden we de eerste beestjes al spotten, in dit geval een Makaak (jawel, een aap). Daarna verzamelen in het centrumgebouw, voeten droogmaken en laat de jungletocht maar beginnen. De eerste 500m was een pad met houten vlonders gebouwd, maar daarna moest je er toch echt met eigen kracht doorheen. Sommigen mensen waren toen minder blij dat die besloten hadden om witte schoenen aan te trekken, want enkele momenten later liepen we door de modder en de blub. Het regent in Borneo natuurlijk regelmatig (hoe kan de omgeving anders 50 tinten groen zijn), dus het was erg drassig en glad. Oppassen geblazen dus. Hierdoor lieten de twee dames van 65- en resp. 64+ zich niet uit het veld slaan en gingen ze het avontuur aan samen met ons. Soms glibberend en glijend naar boven en beneden en soms door rotsen heen kruipen. Het was een prachtige tocht en het ging allemaal prima met hier en daar een handje ter ondersteuning. We hebben zelfs de zeer zeldzame neusaap kunnen spoten die heerlijk op z'n gemakje in de bomen zat. Na een uurtje of 2 zijn we via het strand teruggelopen en was het tijd voor een lekkere lokale lunch om direct daarna verder te gaan voor de tweede tocht die, in tegenstelling tot wat ons verteld was, nog net iets zwaarder was maar ook wederom prachtig. Maar ook dit stuk hadden de dames helemaal gedaan en moe maar voldaan hadden we het strand weer bereikt. Daar konden we terug op de boot die ons terug naar het busje bracht. Toen we rond een uurtje of 14.30u terugkwamen in het hotel, stond iedereen met open mond te kijken toen Betsy (niet echt een drinker) zei: "We gaan nu toch wel eerst een wijntje doen voordat we gaan douchen hè?!" Jungleavonturen doen blijkbaar veel met mensen. ;-) Moe maar voldaan hebben we geproost op een mooie dag waarin de prachtige jungle van Borneo zijn kleuren heeft bekend.

Dinsdag hadden we besloten een lekker rustdagje te nemen, lekker uitslapen, beetje lezen en relaxen en in ons geval ook even een bezoekje brengen aan de oorarts. Anke had nog steeds last van d'r oorontsteking en het was toch slim om even een specialist hier naar te laten kijken. Maar het werd de eerste hulp afdeling van een kliniek omdat ook het ziekenhuis was gesloten, oja natuurlijk i.v.m. chinees nieuwjaar :). Na 10 minuten stonden we al weer buiten met een flink aantal pillen, ondanks dat de wachtruimte vol zat met kinderen die ook duidelijk zorg nodig hadden. Blijkbaar kregen we om wat voor reden dan ook voorrang. Ook zijn hier niet de moeilijkste in het uitschrijven van recepten. hoppa, drie verschillende soorten pillen. Eenmaal terug in het hotel hadden we van de manager van ons hotel een tip gekregen over een eettentje in Kuching, waar we die avond heerlijk vis konden eten. Mmmm, daar waren we wel voor in. Boven op het dak van een winkelcentrum hebben we daar midden tussen de locals lekkere verse vis gegeten en bleek het een hele operatie voor Anke, ondanks de vele jaren ervaring, om daadwerkelijk wat vis van de vis te krijgen. Er kwam namelijk niet veel vanaf. Na nog maar een schoteltje groenten besteld te hebben, hadden we voldoende gegeten. Visoperatie geslaagd, patiënt duidelijk overleden.

De volgende dag zijn we richting het Batang Ai National Park vertrokken. Een meerdaagse trip met diverse dingen op het programma! Bij de eerste stop zijn we eerst het nationale symbool van Borneo gaan bezoeken, de 'man of the jungle' juist: de orang oetang. Het betrof hier een reservaat waar deze met uitsterven bedreigde diersoort semi vrij en beschermd kan leven in een grote jungle. Op gezette tijdstippen wordt er fruit klaargezet op vaste plekken en kunnen de bezoekers, nadat we een uitgebreide veiligheidsbriefing gehad hadden (het blijven wilde beesten), kijken hoe deze mensapen komen eten. Als je geluk hebt, want ze hebben er niet altijd zin in! En we hadden geluk, waar er de vorige dag slechts één oerang oetang zich liet zien, hadden er blijkbaar die dag meer honger. We hebben er in het totaal meer dan 9 gezien. Op dat moment kun je duidelijk zien dat deze dieren genetisch voor 96% overeenkomen met de mens, zo grappig. Als je deze ontzettend mooie beesten door de bomen ziet slingeren, klimmen en klauteren, denken wij toch dat deze ontzettende lenigheid toch tot die 4% behoort waar we geen overeenkomst in hebben, want die houdingen hebben wij nog niet bij elkaar gezien :) (wellicht iets om te oefenen?) Het is echter een trieste gedachte om te weten dat er slechts nog ca. 10.000 exemplaren zijn en deze nog steeds met uitsterven bedreigd worden vanwege de houtkap door de mens.
Ondanks dat we nog uren naar deze beesten konden kijken waren zij ons duidelijk beu en was hun buikje weer gevuld, want langzaamaan verdwenen ze weer in de jungle.

Tijdens de volgende stop op onze toer hebben we een kort bezoekje gebracht aan de lokale markt in Serian waar ze typisch lokale producten verkopen. Waar René soms al moeite heeft uit te maken wat er in Nederland in de schappen ligt, was dit een puzzel die nooit opgelost ging worden en zijn we na een half uurtje maar weer verder getrokken. Na een korte stop bij een peperplantage en nadat de dames nog een zakje zwarte en witte peper op de kop hadden getikt, zijn we snel doorgereden om op tijd de boot te halen. Jaja, weer een boot, maar deze was het zeker waard, want deze bracht ons naar het Batang Ai Resort wat....(ooohh we zijn echt geen backpackers)....werd 'gemanaged by Hilton'. Oh, wat hebben we het zwaar. ;-)

De volgende dag zijn we de zogenaamde Iban-stam gaan bezoeken. Eén van de belangrijkste reden voor onze tour. De oorspronkelijke bewoners van Borneo zijn de Dayak, een verzamelnaam van veel verschillende stammen. De Iban-stam is hier één van en zij wonen nog steeds op traditionele wijze bij het Batang Ai National Park. Deze stam staat ook bekend als de 'koppensnellers'. In het verleden werd er regelmatig gejaagd op buurtstammen en was het afgekapte hoofd van de vijand een trofee en werd deze mee naar huis genomen om pontificaal tentoongesteld te worden aan de rest van de stam. Mmmmm een gezellig volkje die Iban. Er was ons verzekerd dat dit ritueel niet meer sinds 1940 werd uitgevoerd, dus vonden wij het veilig genoeg om een kijkje te nemen bij deze stam. Met een 'perahu', een houten gemotoriseerde jungle boot, zijn we de volgende ochtend vanaf ons nederige stulpje richting de Iban-stam, Nana Oekom, vertrokken. Helaas is het nog steeds regenseizoen hier en we hadden de pech dat het deze ochtend wat minder mooi weer was. Maar dat maakte de boottocht niet minder indrukwekkend langs de mooie jungle. Na zo'n 3 kwartier legde ons bootje aan, aan een ietwat afgelegen modderige kant. Onze gids Joe verzekerde ons dat we toch echt wel goed zaten. Na zo'n 10 minuutjes lopen leek het alsof je 300 jaar terug in de tijd was gegaan. Houten huisjes op palen, golfplaten als daken en één hele grote familie onder een dak, kortom een echte indruk van de Iban, ontzettend bijzonder om te zien.

De Iban leven in een zogenaamde 'longhouse', wat feitelijk neerkomt dat een heel dorp letterlijk onder één enorm groot en lang dak woont. De veranda is de gezamenlijke ruimte en kan wel 250 meter lang zijn. In de longhouse zijn aan één kant kleine afgescheiden ruimtes gecreëerd waar iedere familie gezamelijk, maar apart van andere families, kookt, eet en slaapt. Maar zoals je zult begrijpen zit men regelmatig lekker gezellig gezamenlijk op de veranda een kopje thee of koffie, of beter rijstwijn of rijstwiskey te drinken en te praten over... de belangrijke zaken in het leven. :) Na een hartelijk en officieel welkom van het hoofd van de stam was het tijd voor koffie en thee, om daarna direct over te gaan op een glas 'tuak', zelf gebrouwen lokale rijstwijn voor de vrouwen en voor de mannen rijstwiskey. De mannen hadden als snel door dat René niet de moeilijkste was in het opdrinken van z'n glas, dus binnen no time was de gehele fles wiskey door de mannen gezamenlijk opgedronken. (Voor de goede orde het was nog niet eens 12 uur 's middags, maar met -male bonding- kun je niet vroeg genoeg beginnen toch? :). Vervolgens werden we door de stam officieel welkom geheten door een opvoering van de 'hgajat', een traditionele dans die, zoals jullie al zullen verwachten, eindigde in een Westerse-Iban dans combinatie. Anke bleef stug foto's van dit zeer grappige tafereel maken (vluchtgedrag!?) terwijl de rest aan de nodige dansles integratie was begonnen :).
Vervolgens hebben we gezamenlijk met een Iban familie geluncht. En ook al spreek je 2 totaal verschillende talen en begrijp je er geen snars van, we hadden de grootste lol met elkaar. Sommige gebaren en uitdrukking zijn toch wel universeel en daar is het gezamenlijk proosten er toch wel één van. De wiskey was dan ook hier weer een belangrijk onderdeel haha.

Na de lunch kregen we een korte demonstratie van een hanengevecht. In onze ogen erg zielig voor de beestjes en we voelden ons ook een beetje opgelaten hier naar te kijken. Aan de andere kant moeten we niet vergeten dat we te gast zijn bij een bevolking waar dit een onderdeel is van hun leven en hun cultuur. Daarna kwam de mini cursus blaas pijp schieten. De Iban stam jaagt nog steeds op deze manier. Zowel Betsy als René bleken een natuur talent te zijn en ze mochten gelijk blijven bij de Iban, wat ze toch vriendelijk hebben afgeslagen. Toen was het helaas tijd om afscheid te nemen van dit bijzondere volk. Vooral René heeft hier nieuwe vrienden voor het leven gemaakt (zie foto). Moe maar voldaan van alle indrukken gingen we in ons bootje terug naar ons hotel om daar even lekker af te koelen in het zwembad. Het is en blijft vakantie toch?
Vrijdag was alweer onze laatste dag met z'n 4-tjes en zijn we terug naar Kuching gegaan. 's Avonds hebben we onder het genot van een hapje en een heerlijk glaasje wijn geproost op een super mooie, indrukwekkende en vooral gezellige week. Tja en helaas komt ook hier aan al het goede een eind want de volgende ochtend hebben we op de luchthaven, na een flinke knuffel en hier en daar een traan, afscheid genomen van Betsy en Ineke. Zij hadden nog een heerlijk weekje op het strand van Langkawi in het vooruitzicht. Wij zijn op onze beurt naar de provincie Sabah doorgevlogen naar de stad Kota Kinabalu. (Voor de locals ook wel KK, genoemd)

Kota Kinabalu is de hoofdstad van Sabah en voor ons enkel het reeds bekende overnachtingsstadje. De volgende ochtend zijn we namelijk verder getrokken richting Sepilok. Sepilok is letterlijk een gehucht van één straat en je komt hier maar voor één ding, the Sepilok Orang Utan rehabilitation centre.

Sepilok Orang Utan Rehabilitation Centre is een centrum voor Orang-oetans 25 km ten westen van Sandakan in de deelstaat Sabah. Het centrum is in 1964 geopend en vangt wees baby oerang oetangs op, verzorgt ze en leert ze in diverse stadia van hun opvoeding zich weer te gedragen als aap om zodoende binnen 6 tot 10 jaar terug te keren in het wild. In Sepilok geven ze de toeristen de mogelijkheid om in één van de deze stadia een kijkje te nemen, tijdens het nu reeds bekende ochtendlijke fruithapje. Het blijft werkelijk uniek om deze fantastisch mooie en intelligente dieren van dicht bij te kunnen zien. Maar tegelijkertijd ook triest omdat deze apen eigenlijk in het wild zouden moeten leven en vaak wees zijn geworden door toedoen van de mens.
Na de 'man van de jungle' in de opvangcentra te hebben gezien, vonden we het tijd worden ons geluk te beproeven en de oerang oetangs in het wild proberen te gaan spotten, wat over het algemeen een zeer grote uitdaging is.

Maandagmiddag zijn we door onze taxi chauffeur Choy opgehaald en vertrokken richting Sukau, zo'n 2 uur van Sandakan. Sukau is een klein dorpje waar je het echte leven van de mensen in Borneo ziet en, niet minder belangrijk, gelegen aan de Kinabatangan rivier die grenst aan de jungle. 's Middags zijn we samen met 2 franse dames en met onze gids en bootman Rosman met een klein bootje de rivier opgegaan en dan begint het zoeken en spotten. Een soort van een speld in een hooiberg maar dan een miertje in een jungle. We waren nog niet goed en wel op weg en geïnstalleerd of Anke wees naar iets bewegends in de bomen..... Een jonge oerang oetang was daar heerlijk aan het rond slingeren door de bomen aan de rand van het water! Zo enorm gaaf en indrukwekkend om te zien. En we hebben ze dus echt in het wild gespot! Z'n moeder was ook in de buurt, wat we concludeerden aan de boomtoppen dat die een buigzaamheid test aan het ondergaan waren, maar we hebben haar helaas niet goed kunnen spotten. Toen moest de boottocht eigenlijk nog beginnen :). De middag was prachtig en we waren een goed spot team met z'n 5en. Onze vangst van de dag waren heel veel neusapen, longtail makaken, 4 soorten hornbill, 2 soorten kingfisher, enkele zeer zeldzame otters, .... Een nieuw kwartet spel is weer compleet. :-)
's Avonds na het eten gingen we nog een keer ons geluk beproeven met een avond boot trip. In het donker is het nog veel moeilijker om dieren te spotten, maar met een spotlight en onze zeer ervaren bootman is het ons toch gelukt wat slapende dieren te spotten. Je ziet de neusapen en makaken slapend in de bomen en ook de kingfisher zit slapend op z'n takje (ongelofelijk hoe je die in het donker kan vinden). Verder hebben we de ogen van een krokodil gezien (denken we :)). Helaas uiteindelijk niet veel dieren omdat het bijna volle maan was en veel dieren de veiligheid van de donkere jungle dan opzoeken. Als er geen maan is, dan zitten de dieren juist aan de rand van het water om eventueel snel het water in te vluchten weg van hun natuurlijke vijanden. Het blijft een geweldige ervaring om in het donker met z'n 3en langs de jungle te varen en de geluiden van de slapende jungle te horen! Zeer voldaan zijn we ons bedje ingedoken!

Donderdag stond onze trip naar Turtle island national park op het programma. Het park ligt zo'n 40 km van Sandakan vandaan en bestaat uit 3 eilandjes waarvan Selingan de grootste is. (Wat een relatief begrip is want met 15 min. ben je om het eiland heen gelopen haha). Om daar te komen moesten we toch, helaas voor René, wederom gebruiken maken van een speedboot. Maar we hadden geluk. De afgelopen dagen hebben we regelmatig wat regen en bewolking gehad maar vandaag was er een strakblauwe lucht en een klein zeebriesje wat onze overtocht een stuk aangenamer maakte. De naam van het park zegt eigenlijk al genoeg. Op het eiland komen 2 type vrouwtjes zeeschildpadden, de groene schildpad en de hawksbill, hun eieren leggen.
Bij aankomst op het eiland waan je je echt op een klein paradijsje. Prachtig wit zand, blauwe zee, en heel rustig en verlaten! 's Middags heerlijk relaxt aan het strand gelegen, want het is pas 's avonds dat je de schildpadden kunt zien, als je geluk hebt. Het is een beschermd gebied waar slechts een handje vol toeristen per keer naartoe mogen om de schildpadden niet te veel te storen. De schildpadden leggen 's avonds hun eieren op het strand. De rangers verzamelen deze en graven deze opnieuw in op een veld 'the Hatchary' genaamd. Daar wordt het gat voorzien van een label met de datum en het aantal eieren. Door deze transplantatie worden de eieren beschermd van aanvallers (vogels, hagedissen, etc) en wordt hiermee illegale handel van vissers voorkomen. Na ca. 2 maanden komen de eitjes uit en worden de baby schildpadden weer op het strand vrijgelaten en rennen ze terug naar de zee. Wat een grappig weetje is, is dat de temperatuur van het zand het uiteindelijke geslacht van de schildpad zal bepalen . Bij 'koudere' temperaturen worden het mannetjes en bij warme temperaturen vrouwtjes. Altijd handig om te weten als je weer een keer triviant gaat spelen. (René wist natuurlijk al dat vrouwtjes meer energie kosten... ;-))
Op dit eiland, en op veel andere plekken in Borneo, heeft men in onze ogen een goede balans gevonden tussen bescherming van de natuur en het toerisme. Men begrijpt dat toerisme veel kan brengen en ook veel kapot kan maken, zeker in de natuur. Ze hebben daarom op het eiland maar 25 kamers gebouwd waar dus max. 50 toeristen per keer kunnen komen. Op het eiland zijn permanent rangers aanwezig die 's avonds er voor zorgen dat de schildpadden niet te veel gestoord worden bij het leggen van de eieren. En dat is maar goed ook.
Na het avondeten begon het wachten, want ja de schildpadden bellen niet van te voren door wanneer ze en of aan land komen. Maar we hadden geluk om 20.45 was het zo ver. Een vrouwtjes schildpad had een kuil gegraven en was druk bezig met het leggen van haar eitjes. Als de schildpad hiermee bezig is, is ze in een soort trance waardoor ze weinig meekrijgt van de omgevingsgeluiden waardoor we haar niet te veel storen. En wat ontzettend gaaf is dat om te zien. De beesten zijn echt enorm groot en mooi en je bent gewoon getuige van het feit dat ze daar haar eitjes legt in de kuil die ze daar zelf heeft gegraven. De eitjes worden als ze klaar is direct weggehaald en op de hatchery terug in de grond gestopt. In het geval van ons vrouwtje wel 62 eitjes, maar er zijn uitschieters bekend van wel 150 eitjes per keer. En we hadden nog meer geluk. Vandaag waren er ook een paar eitjes uitgekomen en we waren getuigen van de dappere poging van een 20-tal kleine baby schildpadjes die hun geluk gingen beproeven in de grote wijde water wereld. Trieste gedachte is echter wel dat statistieken uitwijzen dat slechts 3% van deze baby schildpadjes overleeft en oud zal worden. De volgende ochtend hoorden we dat in totaal 7 schildpadden die nacht aan land waren gekomen en dat er 5 daadwerkelijk eitjes hebben gelegd met een totaal score van 263 eitjes! Kortom een geweldige en super mooie ervaring rijker! En wederom een mooi project dat de wereld een stukje beter maakt voor het onderwater leven.

Vrijdag zijn we 's ochtends vroeg met de speedboot weer vertrokken naar Sandakan en met de bus verder gegaan naar het zuiden van Sabah, naar Semporna. Vanaf hier hebben we de volgende ochtend (weer!) de boot gepakt naar Mabul Island, één van de onderwaterparadijsjes van de wereld, waar menig duikfanaat van droomt om ooit te bezoeken.

'S middags mochten we al gelijk mee op een boottrip om te snorkelen bij het koraal van Mabul. Na een grote plons ben je opeens in een heel groot subtropisch aquarium waar allerlei prachtige kleuren en vissen in allerlei vormen en maten onder je, je tegemoet komen. Werkelijk waar adembenemend en je weet niet waar je eerst moet kijken. En wat een geluk hadden wij, nog geen 5 minuten nadat we in het water lagen zagen we de allergrootste schildpad ooit rustig op de bodem liggen, en die steen die daar naast lag, euh was geen steen maar een tweede schildpad. En niet veel later zwommen er nog 2 van deze prachtige beesten ons voorbij. Wauw dat belooft veel voor de komende dagen!

Zoals gezegd is de mooiste plekje om hier te duiken de duikspot -Sipadan-, waar slechts 120 permits per dag voor worden verstrekt en voor ons resort slechts 14 per dag. Dit om zodoende de natuur van dit paradijsje te beschermen. Deze plek wordt ook wel 'divers paradise' genoemd. En tja 14 permits zijn er dus niet veel en normaal gesproken zijn deze allang vergeven, maar omdat we in het laag seizoen zitten gaf de manager ons aan 'no worries' te hebben na ons verzoek of het toch wellicht niet mogelijk was een permit te krijgen. En ja wel hoor, zondag zagen we tot onze grote verbazing op het bord dat wij inderdaad ingepland stonden voor de trip naar Sipadan! Jippie! (Klein detail was wel dat alleen de permit al ruim €135,- pp kostten en dan hadden we nog geen vis gezien en geen apparatuur gehuurd, maarja, je moet er wat voor over hebben.) Anke had wel besloten dat zij hier alleen ging snorkelen, de oorontsteking was na d'r 3 antibioticakuur, incl.. oordruppels wel zo goed als over, maar na 3 weken aaneengesloten ontsteking leek het ons toch niet heel slim om daarna gelijk weer 15 meter onder water te gaan. Ach, we verwachten in Australië nog meer mooie duikspots te vinden.

Maar voordat het zover was zijn we zondag eerst in de omgeving van -Mabul- en een nabijgelegen eilandje -Kapalai- gaan snorkelen en was René daar gaan duiken. Vreemd genoeg worden hier de regels van het duiken niet zo nauw genomen, want ondanks dat de duikbrevetten bij aankomst wel gecontroleerd worden, hoeft er op de boot niet eens van tevoren een zogenaamde 'buddycheck' gedaan te worden en, ach, ook al is het bijna 8 maanden geleden dat René zijn opfrisduik gedaan had, hij is -advanced diver-, dus dat zal zo'n vaart wel niet lopen, we gooien hem gewoon van de boot ;-).... Slik! Gelukkig is alles goed gegaan onder water en heeft deze tour maar uitgewezen dat je als duiker echt niet meer ziet dan als snorkelaar, want Anke had o.a. 4 reuzenschildpadden gezien en René 'maar' 1.

De volgende dag gingen we dan toch echt een bezoek brengen aan 'divers paradise' Sipadan. Een dagtrip met in principe 3 duiken, maar omdat Anke d'r oorontsteking nog steeds niet volledig hersteld was, is ze gaan snorkelen en René heeft 'slechts' de eerste twee duiken gedaan, omdat er minimaal 24uur tussen de laatste duik en vliegen moet zitten. (Zekere voor het onzekere natuurlijk)
Maar hetgeen gezegd wordt was waar. Sipadan is GE-WEL-DIG!! Vanaf het moment dat je van de boot gaat, val je in een groot aquarium met wel honderden, misschien wel duizenden vissen om je heen. Het maakt niet uit of je duikt, of dat je snorkelt, overal om je heen zie je schildpadden, Morenes, Barracuda's, hamerhaaien, etc, etc. Gewoon teveel om op te noemen. Om het maar even lekker decadent te zeggen: we zijn op een bepaald moment opgehouden de schildpadden te tellen. Ook het koraal, ongeacht diepte, was zo enorm kleurrijk dat het leek alsof je in de volgende film van Nemo zat. Gelukkig hadden onze Australische duikmaatjes een onderwatercamera meegenomen, dus we hebben aardig wat onderwaterfoto's en filmpjes kunnen maken. We kunnen over deze plek dus heel veel zeggen, maar de foto's zeggen ongetwijfeld genoeg!!!!

Met deze geweldige duikdag is officieel een einde gekomen aan ons Maleisië/Borneo avontuur en kunnen we zoals vanouds weer de balans opmaken van onze ervaringen van dit land en daardoor kunnen we onze mening weer vormen en graag met jullie delen.
En tja, wat moet je daar nu over zeggen. Het land is compleet! Geweldige mensen, een heerlijke keuken, modern maar ook daarnaast ook traditioneel, ontwikkeld en boven alles een overweldigende natuur met enorm veel (minimaal 50 tinten) groen! Het is de titel van dit verslag meer dan waard. Er zijn maar weinig minpunten te ontdekken, maar als je het toch wilt weten, er is er één: Het land is naar Aziatische verhoudingen erg duur! Soms echt onnodig duur. Hotels en restaurants zijn prijzig (behalve als je op straat eet), excursies en trips ook (wat soms ook goed is ter bescherming van de natuur), daarnaast zijn de alcoholische versnaperingen helaas een stuk duurder dan bij ons en rijzen de prijzen voor het duiken de pan uit. Maakt dat het het bezoek minder de moeite waard? Absoluut niet! Maar wij zijn ervan overtuigd dat als de prijzen iets gedrukt zou worden, dit een hogere 'amusementswaarde' bij de bezoekers teweegbrengt, al zou dit natuurlijk ook het risico van massatoerisme met zich mee brengen en dat 'verdient' dit land zeker niet.

Kortom: één van de hoogtepunten van alle landen die we tot nu toe bezocht hebben!

Next stop: Singapore!!! Is het een stad? Een land als een stad? Een kolonie met wel een eigen identiteit? We gaan het zien! Ons laatste land van het continent Azië waar wij ons al een half jaar door begeven. Wij zijn benieuwd en laten ons graag verrassen door onze vrienden Paul & Mirjam! Als al de helft van hetgeen ze over Singapore vertellen waar is, dan belooft dat wat voor de volgende 1,5 week. We hebben er zin an!

Zo, genoeg over ons, hoe is het met jullie? Hebben jullie nog interessante nieuwtjes? Laat het ons vooral weten en schrijf een reactie! Ondertussen houden we jullie op de hoogte van de rest!

Zoals altijd, heel veel lieve groetjes van ons!!!

Xxxx René & Anke

P.s. Great thanks to Iva and Marcus for the most beautiful under water pictures from Sipadan and Mabul!! Thanks guys!